W chińskiej kulturze ważną rolę odgrywają symbole. Mają one swoje historyczne źródło w wynikającym z taoizmu myśleniu magicznym. To właśnie ono sprawia, że specjalne znaczenie zyskują m.in. zwierzęta, liczby, kolory czy rośliny. Charakterystyczne symbole towarzyszą Chińczykom w życiu codziennym. Pojawiają się na amuletach i dekoracjach, w malarstwie i powiedzeniach. Jako nośniki nie tylko tradycji, ale i znaczeń, są obecne zarówno w życiu prywatnym, jak i publicznym.
Co znamienne, chińskie symbole zazwyczaj nie pokrywają się z europejskimi. Przykładowo zupełnie inne znaczenie mają kolory – podczas gdy w Europie biel symbolizuje czystość i niewinność, w Chinach oznacza ona żałobę. Czerń zaś, w kulturze zachodnioeuropejskiej będąca kolorem żałoby, w Państwie Środka utożsamiana jest z nieśmiertelnością.
Cztery cudowne chińskie zwierzęta
Magiczną wartość przypisuje się w Chinach m.in. zwierzętom, a zwłaszcza czterem najważniejszym, wywodzącym się ze starożytnej kosmologii: feniksowi, smokowi, jednorożcowi i żółwiowi.
Chiński feniks, czyli fengshuang, w ludowych wierzeniach był bogiem wiatru. Zazwyczaj przedstawiano go jako władcę wszystkich ptaków. Choć początkowo rozróżniano feniksy rodzaju męskiego (Feng) i żeńskiego (Huang), współcześnie wszystkim nadaje się rodzaj żeński i łączy w pary z chińskim smokiem. Ten duet odzwierciedla idealną relację dwóch odmiennych sił: yin i yang, gwarantującą małżeńską zgodę. Sam feniks symbolizuje zaś cnotę i wdzięk, a talizman z jego symbolem pomaga mężczyźnie znaleźć partnerkę. Ciekawostką jest fakt, że motyw feniksa powszechnie stosuje się również w chińskiej kulturze kulinarnej. „Pazur feniksa” to charakterystyczna dla kuchni kantońskiej potrawa z kurczaka w sosie z czarnej fasoli.
Jednym z najważniejszych, a zarazem najbardziej charakterystycznych chińskich zwierząt jest smok. Zupełnie inaczej niż w Europie, w Chinach utożsamia się go z dobrocią i szczęściem. Reprezentuje on męską energię yang. Talizmany z jego wizerunkiem napełniają właścicieli pozytywną energią. Smok odgrywa ważną rolę podczas tradycyjnych obrzędów, m.in. ślubnych. Jest też jednym z 12 zwierząt chińskiego znaku zodiaku i jednocześnie władcą wody. Smokom w odcieniach błękitu i zieleni przypisuje się pomyślność i zdrowie.
Dobroć i chęć posiadania dzieci symbolizuje natomiast jednorożec, czyli qilin, który, w przeciwieństwie do europejskiego, może posiadać więcej niż jeden róg. W chińskich domach można znaleźć obrazy przedstawiające chłopca jadącego na jednorożcu z napisem: „Qilin przynosi synów” (synowie są bardziej pożądani niż córki). Wedle starej baśni qilin nie depcze żadnej istoty, nawet trawy, dlatego uosabia się go też z dobrocią.
Czwartym najważniejszym zwierzęciem w Państwie Środka jest żółw. Oznacza on trwałość, mądrość, długowieczność i niezależność. Figurka żółwia umieszczona w domu zapewnia harmonię jego mieszkańcom. Według dawnych wierzeń kryje on w sobie tajemnicę Nieba i Ziemi.
W wierzeniach chińskich pojawiają się również inne zwierzęta. Przykładowo lew, jako symbol potęgi i dostojeństwa, chronić ma człowieka przed złymi mocami. Ropucha przynosi radość, ryby – bogactwo i obfitość, jeleń, kot i nietoperz – dobrobyt i szczęście, sroka – powodzenie. Lecące żurawie zwiastować mają natomiast awans społeczny.
Które kolory symbolizują szczęście?
W Chinach kolorem szczęścia, odwagi i lojalności jest czerwień. Pomaga ona również utrzymać zdrowie, dlatego powinno się nosić przy sobie coś czerwonego. Czerwień króluje na ślubach i towarzyszy narodzinom. Na nodze nowonarodzonego dziecka zawiązuje się czerwony sznureczek z monetą, mający zapewnić pomyślność i szczęście w życiu. Czerwony kolor mają także jajka wręczane dziecku jako podarunek.
Ważnym kolorem jest też żółty/złoty, kiedyś zarezerwowany wyłącznie dla rodziny cesarskiej. Symbolizuje władzę, moc i bogactwo. To obok czerwieni jeden z najbardziej kojarzących się z Państwem Środka kolorów.
Fiolet to kolor mądrości i mocy. Zieleń, podobnie jak w Europie, oznacza wiosnę i życie, ale także czystość i porządek oraz zamożność. Niebieski symbolizuje zaufanie i długie życie. Ciekawe znaczenie ma kolor czarny, utożsamiany z nieśmiertelnością, wiedzą, stabilnością i mocą. Ma on wspierać sprawowanie władzy.
Jaka cyfra przynosi szczęście?
Popularne chińskie przysłowie brzmi: „Smok ma dziewięciu synów, każdego innego rodzaju”. Często wypowiada się je jako życzenie składane nowożeńcom. Cyfra ta jest przypisywana smokom i symbolizuje spotęgowaną męską siłę, uznanie i szacunek.
Ulubioną cyfrą Chińczyków jest natomiast ósemka, oznaczająca bogactwo, a przekręcona o 90 stopni zmieniająca się w znak nieskończoności. W Chinach za mieszkanie na 8 piętrze czy pod numerem 8 trzeba dopłacić. Warto mieć też tę cyfrę w numerze telefonu czy numerze rejestracyjnym samochodu. Tej zasady przestrzega się również w biznesie – ósemka powinna pojawić się w adresie, cenach produktów, a czasem nawet w nazwie firmy. Pomyślność w interesach zapewnić może też szóstka. Dwójka oznacza natomiast wspólnotę.
Inne symbole szczęścia
W chińskiej kulturze funkcjonuje wiele innych symboli szczęścia. Warto spośród nich wyróżnić chiński węzeł miłości, oznaczający nieskończoną miłość, wspierający długotrwałe związki i pomagający w rozwiązywaniu ewentualnych konfliktów pomiędzy ukochanymi oraz chińską monetę, zapewniającą szczęście i dobrobyt, a także wzmacniającą więzi rodzinne.
Szczęście, pieniądze i osiągnięcia przynoszą też bambusy ustawione w południowo-wschodnim kącie mieszkania.
Ciekawą symbolikę ma brzoskwinia. Dawniej gałęziami tego drzewa odpędzano demony. Dziś ofiarowuje się je nowożeńcom na znak szczęścia, powodzenia i płodności. Kwiaty brzoskwini kojarzone są z kobiecością – delikatną i jasną skórą. Symbolem płodności jest też owoc granatu. Wierność w małżeństwie zapewnić ma natomiast kaczka mandarynka, a w zasadzie para kaczek. To dlatego, że ptaki te łączą się w pary na całe życie. W Chinach panuje przekonanie, że gdy jedna z kaczek ginie, druga umiera ze zgryzoty.
W Państwie Środka to właśnie symbole nadają światu porządek. Dlatego Chińczycy otaczają się nimi w domu i w pracy, a także noszą je przy sobie. Pamiętają przy tym, by każda przestrzeń zorganizowana była zgodnie z zasadami feng shui, gwarantującym przepływ dobrej energii.
